ΕΞΑΗΜΕΡΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΗ-ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΕΚΔΡΟΜΗ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΗΣ ΣΥΚΙΑΔΑΣ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ

Τήν παρελθοῦσαν ἐβδομάδα, 6-11 Ὀκτωβρίου 2014, πραγματοποιήθηκε ἑξαήμερη  ἀεροπορική προσκυνηματική ἐκδρομή τῶν κατοίκων τῆς Ἐνορίας τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Γενεσίου Θεοτόκου Συκιάδας  με τόν Ἱερέα π.Μιχαήλ Β. Στεφανιῶρο, στον Πόντο τῆς Μ. Ἀσίας.

Ἐτσι, το πρωί τῆς Δευτέρας 6/10 μετά την ἄφιξι στο λιμάνι τοῦ Τσεσμέ ἀναχωρήσαμε για το ἀεροδρόμιο τῆς Σμύρνης ὅπου με πτήση τῆς PEGASUS AIRLINES φθάσαμε στο Ἀεροδρόμιο τῆς Τραπεζούντας. Ἀμέσως ἀναχωρήσαμε για την Κοιλάδα τοῦ ποταμοῦ Ὄφη, μία περιοχή μέ τους περισσοτέρους ἑλληνοφώνους μουσουλμάνους. Περνώντας ἀπό τά Σούρμενα, ὅπου ἀκόμη σὠζονται παλαιά ἀρχοντικά, καθώς καί το ἡμιγυμνάσιο, φθάσαμε στις παρυφές τῶν Ποντιακῶν Ἄλπεων, στο ἑλληνόφωνο χωριό Οὐζούν Γκιόλ, κτισμένο πάνω στην γραφική λίμνη τοῦ Σάραχο με πολλά μνημεῖα, τά ὁποῖα θυμίζουν την ἑλληνικότητα τῶν κατοἰκων τῆς Μαύρης Θάλασσας.

Το πρωϊ τῆς Τρίτης 7/10 ἀναχωρήσαμε νά ἐπισκεφθοῦμε το ἱερότερο προσκύνημα τῆς ποντιακῆς γῆς καί το ἐθνικό κέντρο τοῦ ἑλληνισμοῦ τοῦ Πόντου, το Μοναστήρι τῆς Παναγίας Σουμελᾶ(ποντιακά  σου Μελᾶ, ὰπό το ὄρος Μελᾶ), κτισμένο στο κοίλωμα ἑνός κάθετου βράχου τοῦ ὄρους Μελᾶ  πού δεσπόζει μετέωρο στα μάτια τῶν προσκυνητῶν.

Σύμφωνα με την παράδοση, το 386 οἱ Ἀθηναῖοι Μοναχοί Βαρνάβας καί Σωφρόνιος, ὁδηγήθηκαν στις  ἀπάτητες βουνοκορφές τοῦ Πόντου μετά ἀπό ἀποκάλυψη τῆς Παναγίας, με σκοπό να ἱδρύσουν το μοναχικό της κατάλυμα.Ἐκεῖ, σε σπήλαιο τῆς ἀπόκρημνης κατωφέρειας του ὄρους, σε ὑψόμετρο 1063 μέτρα, εἶχε μεταφερθῆ ἀπό ἀγγέλους ἡ ἱερά εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Ἀθηνιώτισσας, την ὁποίαν, πάντα κατά την παράδοση, εἰκονογράφησε ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς.

Οἱ Μοναχοί Βαρνάβας καί Σωφρόνιος ἔκτισαν με την συμπαράσταση τῆς γειτονικῆς Μονῆς Βαζελώνα κελλί, καί στην συνέχεια ἐκκλησία μέσα στην σπηλιά, στην ὁποίαν εἶχε μεταφερθεῖ θαυματουργικά ἡ εἰκόνα. Το σοβαρό πρόβλημα τῆς ὕδρευσης τοῦ μοναστηριοῦ λύθηκε, ἐπίσης σύμφωνα με την παράδοση, κατά θαυματουργικό τρόπο. Ἡ ἀνθρώπινη λογική ἀδυνατεῖ να ὰπαντήσει στο θέαμα πού εἴδαμε, να ἀναβλύζει  ἁγιασματικό νερό μέσα ἀπό ἕνα γρανιτώδη βράχον  καί μάλιστα κάθε φορά να στάζει σε διαφορετικό σημεῖο. Οἱ θεραπευτικές του ἰδιότητες ἔκαναν πασίγνωστο το μοναστήρι ὄχι μόνο στους χριστιανούς, ἀλλά καί στους μουσουλμάνους.

Κοντά στο σπήλαιο κτίστηκε το 1860 ἕνας πανοραμικός τετραώροφος ξενώνας 72 δωματίων καί ἄλλοι λειτουργικοί χῶροι για τις ἀνάγκες τῶν προσκυνητῶν, καθώς καί βιβλιοθήκη. Γύρω ἀπό το μοναστήρι ἀνοικοδομήθηκαν μικροί ναοί ἀφιερωμένοι σε διαφόρους  Ἁγίους.

Το Μοναστήρι προίκισαν με μεγάλη περιουσία καί πολλά προνόμια, κτήματα, ἀναθήματα καί κειμήλια οἱ Αὐτοκράτορες τοῦ Βυζαντίου καί ἀργοτερα κυρίως οἱ Αὐτοκράτορες τῆς Τραπεζούντας  Ἰωάννης Β΄Κομνηνός (1285-1293), Ἀλέξιος Β΄ Κομνηνός (1293-1330), Βασίλειος Α΄ Κομνηνός (1332-1340).

Μεγάλοι Εὐεργέτες τοῦ Μοναστηριοῦ ἦσαν ὁ Μανουήλ Γ΄ Κομνηνός (1390-1417)-προσέφερε στο Μοναστήρι Σταυρό με Τίμιο Ξύλο-καί  ὁ Ἀλέξιος Γ΄ (1349-1390)-- ἀνακαίνισε το Μοναστήρι. Μέχρι το 1650  σωζόταν ἔξω ἀπό την πύλη τοῦ Ἱ.Ναοῦ ἡ ἀκόλουθη ἰαμβική ἐπιγραφή  «Κομνηνός Ἀλέξιος ἐν Χριστῷ σθένων  /  πιστός Βασιλεύς, Στερρός,  Ἔνδοξος, Μέγας  / Ἀεισέβαστος, Εὐσεβής, Αὐτοκράτωρ  /   Πάσης Ἀνατολῆς τε καί Ἰβηρίας  / Κτήτωρ πέφυκε τῆς Μονῆς ταύτης νέος  (1360) μ.Χ.) ΙΝΔ ΙΓ΄».

Μετά την περιήγηση στους χώρους τῆς Μονῆς, ἀκολούθησε  περιήγηση στην Πόλη τῆς Τραπεζούντας. Ἐπισκεφθήκαμε την Ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Εὐγενίου, Πολιούχου τῆς Τραπεζούντας ( σήμερα λειτουργεῖ ὡς τζαμί),  εἴδαμε τά ἐρείπια ἀπό τά μεσαιωνικά τείχη  τῶν Κομνηνῶν, πού χωρίζουν τις συνοικίες Κάτω Πόλης, Μέσης Πόλης καί τῆς Ἀκρόπολης. Διασχίζοντας το Οὐζούν σοκάκι καί την λεωφόρο Μαρᾶς εἴδαμε την Ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Ἄννης (κτίσθηκε ἐπί Ἰουστινιανοῦ) καί την Ἐκκλησία τῆς Παναγίας Χρυσοκεφάλου (λειτουργεῖ ὡς τζαμί). Στή συνέχεια ἐπισκεφθήκαμε τόν Αὐτοκρατορικό Ναό τῆς ¨Αγίας Σοφίας,  (με μονοκέφαλο ἀετό στην πρόσοψη), ἀφιερωμένον ὅπως καί ἡ Ἁγία Σοφία τῆς Κωσταντινουπόλεως στην Τοῦ Θεοῦ Σοφία, ἡ ὁποία κτίσθηκε  ἀπό τόν Μανουήλ Α΄ τόν Κομνηνό καί σήμερα λειτουργεῖ ὡς τζαμί.  Στή συνέχεια, ἀκολούθησε ἐπίσκεψη στην ἔπαυλη τοῦ τραπεζίτη Καπαγιαννίδη, πού εὑρίσκεται στον λόφο Σογιούκ Σοῦ.  Παραχωρήθηκε στον Κεμάλ  Ἀτατούρκ  ὡς δῶρο το 1937 καί σήμερα λειτουργεῖ ὡς Μουσεῖο.

Την Τετάρτη το πρωϊ 8/10 ἐπισκεφθήκαμε το Μουσεῖο Τῆς Τραπεζούντας καί το Φροντιστήριο τῆς Τραπεζούντας,  πού λειτουργοῦσε ὡς Ἐκπαιδευτήριο τοῦ ποντιακοῦ ἑλληνισμοῦ ἀπό το 1682 ἕως το 1922. Χτισμένο πάνω στα βράχια τῆς παραλίας τῆς Τραπεζούντας εἶναι γνωστό καί ὡς «Φάρος τῆς Ἀνατολῆς», λόγῳ τῆς προσφορᾶς του στην διατήρηση τῆς ἐθνικῆς συνείδησης  στα  χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας.

Ἀκολούθως, μέσῳ Πλατάνων  καί Τρίπολης, φθάσαμε στήν Κερασοὐντα. Το ὄνομά της ὀφείλεται στο σχῆμα δύο κεράτων τά ὁποία σχηματίζει ἤ σύμφωνα με ἄλλη ἐκδοχή στα δάση τῶν κερασιῶν, πού ἀφθονοῦν στην περιοχή. Μετά την ἐπίσκεψη στό Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγίου Νικολάου- (ἐκτίθεται μεταξύ ἄλλων καί ἡ καμπάνα) λειτουργεῖ σήμερα  ὡς ἀρχαιολογικό καί λαογραφικό μουσεῖο,- Μετά ἔγινε ἡ περιήγηση στήν παλιά ἑλληνική συνοικία τῆς Κερασούντας καί ἀναχωρήσαμε για τά Κοτύωρα , παραλιακή πόλη, γνωστή ἀπό την Κύρου Ἀνάβαση τοῦ Ξενοφῶντος. 

Την Πέμπτη το πρωϊ 9/10 μετά την ἐπίσκεψη στην ἐκκλησία τῆς Ὑπαπαντῆς ἀναχωρήσαμε , παράλληλα μέ τήν Μαύρη Θάλασσα,  γιά τό Ἰασώνειο Ἄκρο, ὅπου ἐπισκεφθήκαμε το Ναό τοῦ Ἁγίου Νικολάου, κτισμένο  τόν 19^ον αἰῶνα, πάνω σε ἀρχαῖο βωμό τοῦ Δία. Ἐδῶ, σύμφωνα με την μυθολογία, βρῆκε ὁ Ἰάσωνας το Χρυσόμαλλο Δέρας. Πρόκειται ἴσως για το ὀμορφότερο κομμάτι τῆς παραθαλάσσιας διαδρομῆς.

Ἑπόμενος σταθμός ἡ Σαμψούντα. Ἀκολούθησε ἡ ἐπίσκεψη στην συνοικία τῆς Ἁγίας Τριάδας, ὅπου ὑπῆρχαν τέσσερα ἑλληνικά σχολεῖα (Τσινέκειο Γυμνάσιο, Ἀρρεναγωγεῖο,Μικτό Νηπιαγωγεῖο καί Παρθεναγωγεῖο)-σήμερα ἀπέμειναν μόνο τά δύο-καί κατόπιν ἐπισκεφθήκαμε το ἀρχαιολογικό καί ἐθνογραφικό Μουσεῖο τῆς Ἀμισοῦ, ὅπου ὑπάρχουν πολλά κομμάτια ἀπό τόν θησαυρό τῆς ἀρχαίας Ἀμισοῦ. Ἐν συνεχεία, ἀναχωρήσαμε για την Ἀμάσεια, πατρίδα τοῦ Στράβωνα, τοῦ μεγαλυτέρου γεωγράφου τῆς ἀρχαιότητας, πόλη τοῦ Δυτικοῦ Πόντου, 130 χιλιόμετρα νοτίως τῆς Ἀμισοῦ (Σαμψοῦντος)  ἡ ὁποία περιβάλλεται ἀπό ἀπόκρημνα ὄρη καί διασχίζεται ἀπό  τόν ποταμό Ἴρη. Ἡ Ἀμάσεια ὑπῆρξε στην ἑλληνιστική περίοδο πρωτεύουσα τοῦ βασιλείου τῶν Μιθριδατῶν. στη  ρωμαϊκή, πρωτεύουσα ὁμόνυμης ρωμαϊκῆς Ἐπαρχίας καί στα βυζαντινά χρόνια, ἕδρα Μητροπολιτικῆς περιφέρειας.

Το πρωϊνό τῆς Παρασκευῆς 10/10 ἄρχισε με περιήγηση στην Ἀμάσεια. Στις πλαγιές τοῦ βουνοῦ, πού ὀρθώνεται στα βόρεια τῆς πόλης, εἴδαμε  τους λαξευτούς  σε βράχους  Βασιλικούς Τάφους τῶν Μιθριδατῶν καθώς ἐπίσης καί το ἐπιβλητικό κάστρο τῆς Ἑλληνιστικῆς, Βυζαντινῆς καί μετέπειτα Ὀθωμανικῆς περιόδου. Ἀκολούθησε περιήγηση στην πόλη τῆς Ἀμάσειας με τά παλαιά ἀρχοντικά καθώς ἐπίσης καί στην πλατεῖα τοῦ Μαρτυρίου τῶν Ποντίων (1922). Ἡ Ἀμάσεια ἔχει συνδεθεῖ με τις πιο μαῦρες σελίδες τοῦ Ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ.

Στην συνέχεια ἀναχωρήσαμε για την Σαφράμπολη, ἀφοῦ ἔγινε ἐνδιάμεση στάση στην παλιά βυζαντινή πόλη τῆςΚασταμονῆς, γενέτειρα τῶν Κομνηνῶν, μία πανέμορφη πόλη, χωμένη στα δάση τῆς Ἀνατολίας. Εἴδαμε το Βυζαντινό κάστρο πού δεσπόζει στήν περιοχή. Ἡ πόλη εἶναι χτισμένη  στίς ὑπώρειες ἑνός βουνοῦ, στήν κορυφή τοῦ ὁποίου ὑπῆρχε στούς βυζαντινούς χρόνους ἕνα φρούριο. Ὁρισμένοι ὑποθέτουν ὅτι το ὄνομα τῆς πόλεως ἦταν  Κάστρον Κομνηνοί(Κασταμονή). Πρίν το 1923 στην Κασταμονή ὑπῆρχαν 1.800 Ἕλληνες. Κατόπιν ἀναχωρήσαμε για την Σαφράμπολη.

Το Σάββατον  11/10 ξεκινήσαμε μέ περιήγηση στην «Θεοδωρούπολη», ὅπως ὀνομαζόταν ἡ Σαφράμπολη στά χρόνια τοῦ Βυζαντίου καί εἶναι  τυπικό δεῖγμα τῆς ὀθωμανικῆς ἀρχιτεκτονικῆς τοῦ 19^ου αἰώνα. Το σημερινό της ὄνομα το ὀφείλει στο « σαφράν» ὅπου ἀνέκαθεν παραγονταν  ἐδῶ σε μεγάλες ποσότητες. Περπατήσαμε στα γραφικά σοκάκια τῆς πόλης, θαυμάσαμε  τά ἀναπαλαιωμένα πέτρινα σπίτια  καί κατόπιν, περνώντας ἀπό την Βιθυνία καί τόν Σαγγάριο ποταμό, ὅπου διακρίθηκε ὁ Στρατηγός Νικ. Πλαστήρας, κατά την τουρκική ἐπίθεση στον ποταμό καί προκάλεσε τήν κατάρρευση τοῦ Μετώπου, ὁδηγώντας τήν Μονάδα τοῦ συντεταγμένα στον Τσεσμέ καί ἀπό ἐκεῖ στην Χίο, σώζοντας παράλληλα χιλιάδες πρόσφυγες πού τόν ἀκολουθοῦσαν, φθάσαμε στο ἀεροδρόμιο Sabiha Goken στα περίχωρα τῆς Κωνσταντινουπόλεως  ἀπό ὅπου με πτήση τῆς Pegasus Airlines φθάσαμε στην Σμύρνη καί κατόπιν μέσῳ τοῦ Τσεσμέ ἐπιστρέψαμε στην Χίο με ἄριστες ἐντυπώσεις  καί κυρίως την Εὐλογία ἀπό το Προσκύνημα στο Μοναστήρι τῆς Παναγίας  Σουμελᾶ.

π.Μιχαήλ Β. Στεφανιῶρος